เพราะเราวิ่ง เราจึงเป็นมนุษย์ (1)
หากพิจารณาร่างกายของมนุษย์เปรียบเทียบกับสัตว์สายพันธุ์ต่างๆ จะพบว่า มนุษย์เราแทบไม่มีจุดเด่นเลย ขนาดร่างกายไม่ใหญ่ มวลกล้ามเนื้อน้อย ไม่มีความเร็วและความแข็งแรง ผิวหนังบางและขนที่แทบจะป้องกันอะไรไม่ได้ ไม่มีอวัยวะที่เป็นอาวุธหรือใช้ป้องกันตัว (ฟัน เขี้ยว เล็บ เขา งา นอ ฯลฯ) ได้เลย
แน่นอนว่าเราทราบกันดีว่า มนุษย์เหนือกว่าสัตว์อื่นๆ ที่สมอง เรามีการคิด วิเคราะห์ วางแผน สร้างเครื่องไม้เครื่องมือ นั่นคือจุดเด่นที่สำคัญของพวกเรา
แต่บนเส้นทางวิวัฒนาการอันยาวนานกว่าสามล้านปี หากนับจากช่วงเวลาที่บรรพบุรุษของมนุษย์เริ่มยืนตัวตรง เดินสองขา มนุษย์เราได้ใช้ประโยชน์จากสมองจริงๆ อาจนับได้เป็นหลักหมื่นปีเท่านั้น หรือไม่ถึง 5 % ของระยะเวลาทั้งหมด
เราอาจเป็นสัตว์สายพันธุ์เดียวที่ใช้ประโยชน์จากไฟได้ (อ่าน ประโยชน์ของไฟ ความหมายของชีวิต) แต่เราก็เพิ่งจะจุดไฟได้เองเมื่อราว 8 แสนปีก่อนนี่เอง
แล้วช่วงเวลาที่เหลือ กว่าสองล้านปี มนุษย์ที่ไร้เขี้ยวเล็บอย่างเรา เอาตัวรอดในธรรมชาติ อยู่ร่วมในยุคที่สัตว์สายพันธุ์โบราณต่างๆ ที่หิวโหยและอันตราย มากมายได้อย่างไร
คำตอบคือ
“วิ่ง”
งานวิจัยหลายชิ้น ได้ค้นพบความลับที่ซ่อนมานานบนเส้นทางวิวัฒนาการของมนุษย์ ทุกอย่างชี้ตรงกันว่า มนุษย์วิวัฒนาการมาเพื่อเป็นนักวิ่ง หรือ อาจบอกได้อีกแบบว่า ในอดีต มีลิงไร้หางสายพันธุ์หนึ่งที่ลงจากต้นไม้ ยืนตัวตรง เดินสองขามาระยะหนึ่งแล้ว วันหนึ่งมันเริ่มต้น วิ่ง
และนั่นคือจุดเริ่มต้นของความเป็นมนุษย์
Ardipithecus ramidus คือหลักฐานเก่าแก่ที่สุดของบรรพบุรุษมนุษย์ เอพ (Apes) ที่เริ่มยืนตัวตรงและเดินสองขา
เสือชีตาห์เป็นสัตว์ที่วิ่งได้เร็วที่สุดในโลก แต่มันวิ่งด้วยความเร็วสูงสุดได้เพียงแค่ระยะสั้นๆ ก่อนจะต้องลดความเร็วเพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายร้อนจนเป็นอันตราย (Heat Stroke) การวิ่งของมนุษย์ไม่ได้วิ่งเร็วเหมือนเสือชีต้าห์ แต่มนุษย์วิ่งได้ ทน อึด วิ่งต่อเนื่องได้นานนับชั่วโมงหรือนับวัน น่าทึ่งที่เมื่อศึกษาเปรียบเทียบกับสัตว์โลกสายพันธุ์ต่างๆ แล้ว ความทนทานในการวิ่งของมนุษย์ถูกจัดอยู่ในอันดับต้นๆ เลยทีเดียว และอาจมีสัตว์เพียงสายพันธุ์เดียว ที่มีความสามารถในการวิ่งได้ทนนานเทียบเท่ากัน นั่นคือสัตว์คล้ายละมั่งอย่าง พรองฮอร์น
เคล็ดลับซ่อนอยู่ในร่างกาย พรองฮอร์นมีมีปอดและหัวใจขนาดใหญ่ ส่วนมนุษย์เองมีระบบระบายความร้อนที่ดีเยี่ยมผ่านการระบายเหงื่อ นักวิ่งที่ฝึกฝนร่างกายมาอย่างดีสามารถวิ่งได้เป็นเวลาหลายชั่วโมง หรืออาจจะหลายวัน โดยดื่มเพียงน้ำกับอาหารง่ายๆ และอาจไม่จำเป็นต้องหยุดพักเลย
Dean Karnazes คือนักวิ่งที่สามารถวิ่งต่อเนื่องได้โดยไม่ต้องหยุดพักเหนื่อยเลยไปตลอด (ไม่นับช่วงเวลาที่หยุดเพื่อ ดื่มน้ำ ทานอาหาร และขับถ่าย)
แล้วทำไมมนุษย์จึงมีความสามารถนี้ โปรดติดตามในบทความตอนหน้า